تانک صمصام؛ برگ برنده نیروهای زمینی جمهوری اسلامی ایران در نبردها

بهره‌مندی از تانک‌های پیشرفته و مجهز می‌تواند در ارتقای یگان‌های نیروی زمینی موثر باشد.

؛ بهره‌مندی از تانک‌های پیشرفته و مجهز می‌تواند در ارتقای یگان‌های نیروی زمینی موثر باشد. تانک اصلی میدان نبرد، ام 60 پاتن به همراه تانک ام 48پاتن جزو خودروهای زرهی سنگین ارتش ایران در عمده سالهای پیش از انقلاب بود. این تانک که از ام 48الگوبرداری شده بود، جزو تانک های مهم بخشی از دوران جنگ سرد در کشورهای هم سو با غرب بود.

صمصام مدل بومی و بهسازی شده تانک پیشرفته ام ۶۰ است که زمانی یکی از تجهیزات زرهی اصلی نیروهای زمینی کشورمان محسوب می‌شد.

این تانک از 1960 تا 1987 تولید شده و در کشورهایی چون آمریکا، ایران، مصر، ترکیه، بحرین، اردن، لبنان، عربستان سعودی، اسپانیا، پرتقال، تایوان، یمن عمان و چندین کشور دیگر وارد خدمت شد. در ایران نیز حداقل 150دستگاه .از نمونه آ1 این تانک بکار گرفته شده است. این تانک به عنوان یکی از تانک های اصلی میدان نبرد در تمامی عملیات‌های مهم به کار گرفته شده و نقش مفیدی در پشتیبانی از واحدهای عمل کننده داشت.

نمونه ام 60-آ-1 در حالت رزمی بیش از 50 تن وزن داشته و با موتوری به قدرت 750 اسب بخار تجهیز شده است. سلاح اصلی این تانک یک توپ 105 میلیمتری بوده و یک تیربار 7.62 میلیمتری هم محور با آن و یک تیر بار کالیبر 50 صدم اینچ(12.7 میلیمتر) هم به عنوان تسلیحات فرعی مورد استفاده قرار می گیرند. در راستای ارتقاء تجهیزات موجود در کنار تلاش برای ساخت تانک‌های جدید، با توسعه فناوری‌های لازم، تانک های ام 60 نیز در برنامه بهسازی قرار گرفت. تانک های ام-60 به صورت استاندارد هیچ سامانه پایدار کننده سلاح و سامانه های دید در شب نداشتند. تجهیز به پریسکوپ با قابلیت دید در شب برای راننده تانک که دارای قابلیت هایی چون وسعت دید 30 درجه و زمان مورد نیاز برای باز و بسته کردن در حدود 30 ثانیه است.

مشخصات M60 که در ایران با مهندسی معکوس به صمصام تبدیل شد

نوع: تانک رزمی اصلی

خاستگاه: ایالات متحده آمریکا

تاریخچه خدمت: خدمت ۱۹۶۱ تا ۱۹۹۷ ( در ارتش آمریکا)

جنگ‌ها: جنگ ویتنام، جنگ یوم کیپور، جنگ جمهوری اسلامی ایران و عراق، جنگ خلیج فارس،

تاریخ تولید: ۱۹۶۰ تا ۱۹۸۷

تعداد تولید شده: بیش از ۱۵ هزار دستگاه

وزن: ۴۶ تن

طول: ۶٫۹۴ متر

عرض: ۳٫۶۳ متر

ارتفاع: ۳٫۲۱ متر

خدمه : ۴ نفر

زره: ۱۵۵ میلی‌متر

تسلیحات اولیه: توپ ۱۰۵ میلی‌متری ام۶۸

تسلیحات ثانویه: تیربار ۷٫۶۲ م‌م ام۷۳ هم‌محور

موتور: ۷۵۰ اسب بخار (۵۶۰ کیلووات)

قدرت/وزن: ۱۵٫۸ اسب بخار به تن

سوخت ظرفیت: ۱۴۵۷ لیتر

برد موثر: 5۰۰ کیلومتر در جاده

ارتفاع پرواز: ۳٫۲۱ متر

سرعت جاده: ۴۸ کیلومتر در ساعت

تانک ام 60 به روز شده و به صمصام تبدیل می‌شود

ایران ۴۶۰ عراده ام۶۰ آ۱ را در سال‌های ۷۰-۱۹۶۹ از آمریکا خریداری کرده بود. مهمترین اصلاحات شامل نصب سیستم کنترل آتش اسلوونیایی ئی‌اف‌سی‌اس-۳ که در دیگر تانک‌های ایرانی هم کاربرد دارد، سامانه پایدارگر سلاح، تجهیزات دید در شب، سامانه هشداردهنده لیزری و زره واکنشی انتخابی است.

تجهیز به پایدارکننده توپ که در راستای عمودی و افقی عمل می‌کند از جمله تغییرات مهم مدل موجود در ایران از این تانک است. ویژگی‌های اصلی این سامانه شامل ماهیت الکتروهیدرولیکی نیرو دهنده‌های آن، سامانه هیدرولیکی ارتقاء یافته، بهسازی صفحه کنترل ادوات برای توپچی، واحد کنترل مرکزی، ژیروسکوپ و منبع تغذیه سه فاز است. تجهیز به سایت اپتیکی پانورامیک برای فرمانده تانک از دیگر تفاوت های صمصام با نمونه پیشین تانک ام-60 است. این سایت برای پوشش جهات افقی و عمودی بی‌نیاز از برجک بوده و البته در این جهات پایدارسازی نیز شده است. این سامانه اپتیکی دارای توانمندی بزرگنمایی تا 7 برابر و وسعت دید 8.5 درجه برای دوربین است. این سایت همچنین به مسافت‌یاب لیزری با برد 20 کیلومتر و دقت 10 متر مجهز بوده و می‌توان آن را به تیربار ضدهوایی نیز مرتبط کرد تا هدفگیری بهتری توسط آن صورت گیرد.

اما یکی از مهمترین جنبه های بهسازی این تانک تجهیز آن به سامانه کنترل آتش EFCS-3 برای هدفگیری دقیق و مطمئن توپ است. به کمک چنین سامانه‌ای، کار هدفگیری بسیار سریع، فوق‌العاده دقیق‌تر و در شب و روز صورت گرفته و احتمال اصابت گلوله توپ به هدف در اولین شلیک به میزان بسیار زیادی افزایش می‌یابد. این سامانه دارای مسافت‌یاب لیزری مختص خود با دقت 5 متر است. دریافت و محاسبه خودکار پارامترهای بالستیکی و محیطی برای اعمال در هدفگیری، محاسبه تمام دیجیتال پارامترهای بالستیکی در کمتر از 0.1 ثانیه، سامانه دید در شب نسل دو، بزرگنمایی 7 برابر و آینه‌های پایدار شده در جهات افقی و عمودی از جمله ویژگی‌های این سامانه کنترل آتش است.

سامانه کنترل آتش EFCS-3 توانایی کارکردن با چند نوع گلوله توپ را دارد که گلوله‌های APFSDS نیز از آن جمله هستند. در این نوع از گلوله‌ها با کاهش جرم پرتابه، به سرعت‌های بالایی در حدود 5 برابر سرعت صوت دست یافته شده که در کنار استفاده از مواد چگال‌تر به عنوان نفوذگر، شکافتن زره تانک هدف را بسیار ساده‌تر می‌کند. ترکیب این سلاح کشنده با دقت بالای سامانه کنترل آتش قابلیت این تانک را انهدام تانک‌های دشمن در اولین شلیک بسیار افزایش داده است.

با دریافت اطلاعات محیطی مانند سرعت باد جانبی، دما و فشار هوا و همچنین اطلاعات حرکتی خود تانک و هدف، کار هدفگیری بسیار دقیق‌تر شده و تمامی محاسبات با سرعت بسیار زیادی به انجام رسیده و نتیجه به صورت خودکار به سامانه کنترل آتش داده می شود. نصب زره‌های واکنشی از نوع جعبه‌های انفجاری در اطراف برجک و بخش جلویی تانک برای افزایش حفاظت در برابر تسلیحات ضد تانک در صمصام مشاهده می‌شود که باعث بهبود قابلیت‌های رزمی آن شده است. همچنین نارنجک‌های دودزای مشابه تانک‌های جدید شرقی نیز به جای نمونه‌های قبلی در این تانک بکارگرفته شده است.

صمصمام به سامانه بومی هشدار دهنده لیزری که توانایی پوشش 360 درجه پیرامون تانک را دارد که برای هشدار قفل شدن سلاح‌های لیزری مجهز شده است. با توجه به وفور تسلیحات ضدتانک با هدایت لیزری این سامانه کمک شایانی به افزایش آگاهی خدمه از محیط اطراف و کاهش خطر آسیب دیدن از ناحیه دشمن خواهد شد. سامانه‌های ارتباطی این تانک نیز تماماً به روز شده و از جدیدترین بیسیم های کوچک و پیشرفته دارای رمز کننده‌های بومی بهره می‌برد و به این ترتیب ارتباط خود را در شرایط مختلف نبرد با سایر واحدهای عمل کننده حفظ می کند.

بهسازی تانک‌های موجود در نیروهای مسلح نظیر چیفتن، تی-54/55، ام-60 و حتی تانک های تی-72 که بعد از جنگ خریداری و ساخته شدند نشان از رویکرد واقع بینانه در شکل‌دهی جدید به توان رزمی نیروهای زمینی با ارتقاء و تطابق تسلیحات قدیمی و موجود برای نیاز امروز و فردا دارد.

کشورهای استفاده‌کننده از تانک M60

کشورهای آرژانتین، افغانستان، بوسنی و هرزگوین، بحرین، برزیل، مصر، جمهوری اسلامی ایران، اسرائیل، اردن، لبنان، مراکش، عمان، پرتغال، عربستان سعودی، اسپانیا، سودان، جمهوری چین، تایلند، تونس، ترکیه، یمن، 

اتریش، یونان، ایتالیا از تانک‌های ام 60 استفاده می‌کنند.

قدرت نظامی برتر ایران در برابر ارتش آماتور عربستان

یک وبگاه صهیونیستی نوشت: ایران ارتشی قدرتمند به ویژه در زمینه یگان موشکی دارد اما نقطه مقابلش ارتش کوچک‌ و غیر حرفه‌ای عربستان سعودی است.

وبگاه عبری زبان «ماکو» در گزارشی با اشاره به تنش ایجاد شده بین ایران و عربستان سعودی به قیاس توان نظامی دو کشور پرداخت. هرچند که در دکترین نظامی ایران حمله به کشور مسلمانی در دستور کار نبوده و نیست اما به هرحال در قیاس ذکر شده از دیدگاه این وبگاه صهیونیستی، ایران برتری‌های قابل توجهی از بعد تعداد پرسنل نظامی و توانمندی یگان موشکی و نیروی دریایی برخوردار است.
در این گزارش به توان موشکی زمین به هوای ایران نیز اشاره شده اما قدیمی بودن جنگنده‌های ایران و نحوه نگهداری آن‌ها تنها نقطه ضعف فاحش در برابر رقیب محسوب می‌شود. وبگاه ماکو در این زمینه نوشت: ایران ارتشی با قدمت و قدرتمند خصوصا در زمینه یگان موشکی دارد اما عربستان سعودی ارتشی بسیار کوچک‌تر و آماتوری در اختیار  دارد.
در این گزارش با قیاس نیروی هوایی دو کشور آمده است: در حالی که عربستان از جنگنده‌های پیشرفته برخوردار است اما بدنه نیروی هوایی ایران قدیمی است.
در بخش دیگر این گزارش آمده است: ایرانی‌ها با اشراف به ضعف خود در نیروی هوایی آن‌را با توان موشکی رفع می‌کنند ، اقدامی که موجب بیم منطقه شده است. ایران صدها موشک «اسکاد» بی و سی دارد و موشک‌های بومی این کشور نیز تمام عربستان را در پوشش خود دارند. ایرانی‌ها اخیرا شهرهای موشکی را نشان داده‌اند که در اعماق زمین قرار گرفته و از حملات هوایی دشمن در امانند.
 عربستان البته توانایی انهدام حملات موشکی را نیز ندارد. بررسی‌ها  نشان می‌دهند ایران توانایی مناسبی  در مدیریت جنگ‌های موشکی طولانی دارد که آن‌ را در جنگ ایران و عراق شاهد بودیم. عربستان نیز موشک‌های پیشرفته «دی اف- 3 » و «دی اف- 21» دارد ولی تعداد آن‌ها مقابل موشک‌های ایران به حساب نمی‌آیند.

در انتهای این گزارش  با تمرکز بر توانمندی نیروی دریایی دو کشور آمده است: نیروی دریایی ایران چالش بزرگ عربستان سعودی است چون به راحتی تاسیسات نفتی این کشور را در خلیج فارس  هدف می‌گیرد. عربستان نیز آگاه است که ایران می‌تواند به کمک موشک‌هایش تاسیسات نفتی این کشور را هدف گیرد.

رهبر انقلاب در دیدار فرماندهان و مسئولان نیروی دریایی ارتش:

دستیابی به جایگاه متناسب با شأن ایران اسلامی در امر دریا مسئولیت بزرگ نیروی دریایی است

فرماندهان و مسئولان نیروی دریایی ارتش ظهر امروز با حضرت آیت‌الله خامنه‌ای دیدار کردند.

حضرت آیت الله خامنه‌ای فرمانده معظم کل قوا ظهر امروز (یکشنبه) در دیدار فرماندهان و مسئولان نیروی دریایی ارتش با اشاره به اهمیت دریا و پیشرفتهای بزرگ نیروی دریایی در بهره بردن از مزایا و فرصتهای دریا، بر تداوم پیشرفت‌ها و ساخت عمقی نیروی دریایی ارتش تأکید و خاطرنشان کردند: «نیروی انسانی صالح، چابک و برخوردار از فکر و مدیریت صحیح» در کنار «ایستادگی، عزم راسخ، توکل به خدا و امید به آینده»، راهگشا‌ترین عناصر در رساندن ایران اسلامی به جایگاه بزرگ، تاریخی و متناسب با شأن آن هستند. 

در این دیدار که به‌مناسبت سالروز نیروی دریایی برگزار شد، فرمانده معظم کل قوا پیشرفتهای سالهای اخیر این نیرو را محسوس و ملموس خواندند و افزودند: پیش از انقلاب اسلامی، «اهمیت، عظمت و حساسیت دریا» نادیده گرفته می‌شد اما امروز نیروی دریایی پیشرفتهای زیادی کرده است که البته هنوز با نقطه مطلوب فاصله داریم. 

رهبر انقلاب، دریا را عرصه «رویارویی قدرتمندانه با دشمنان» و در عین حال، «فعالیت مؤثر و همکاری با دوستان» برشمردند و گفتند: دسترسی به آبهای آزاد، اتصال به چهار گوشه جهان از راه دریا و امکان دفاع از کشور در بستر دریا از جمله برکات دریاست که مردم و مسئولان باید به آن توجه کنند. 

ایشان رسیدن به جایگاه متناسب با شأن تاریخی ملت ایران و جمهوری اسلامی در دریا را مسئولیت بزرگ نیروی دریایی خواندند و افزودند: ما هنوز در آغاز این راهیم و شما مردان این راه هستید که باید مسیر را باز کنید و این امید و آینده مطلوب را رقم بزنید. 

فرمانده کل قوا به اهمیت دریای عمان و سواحل مَکران اشاره کردند و گفتند: این منطقه، نقطه‌ای اساسی در ایفای مسئولیت نیروی دریایی است و در خصوص احیای این منطقه به دولت نیز سفارشهای لازم را کرده و خواهیم کرد. 

حضرت آیت الله خامنه‌ای لازمه تحقق مسئولیت نیروی دریایی را ساخت عمقی این نیرو به‌خصوص ساخت نیروی انسانی لایق، صالح، مدیر و چابک خواندند و خاطرنشان کردند: مدیریت و نیروی انسانی خوب معجزه می‌کند، همچنانکه در چند سال اخیر که کشور با مشکلات مالی و بودجه‌ای مواجه بود و هنوز نیز این مشکلات ادامه دارد، تجربه نشان داد که می‌توان از کمبود‌ها و موانع حتی با دست خالی اما با داشتن مدیریتهای خوب عبور کرد. 

رهبر انقلاب، پیروزی انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی (ره) را جلوه‌ای از معجزات نیروی انسانی برشمردند و گفتند: امام بزرگوار با اتکال به قدرت الهی و با توانایی و نفوذ منحصر به فرد خود، اقیانوس ملت را به تلاطم درآورد و توانست یک نظام سیاسی وابسته و دارای امکانات فراوان را از پای درآورد. 

ایشان پیروزی شگفت‌انگیز ملت ایران در دفاع مقدس و ناکام گذاشتن دشمنِ برخوردار از امکانات و پشتیبانی‌های نظامی و سیاسی را نمونه دیگری از معجزه نیروی انسانی خواندند و گفتند: امروز توانایی‌ها و پیشرفتهای ملت ایران و نیروهای مسلح به مراتب افزایش یافته و با ایستادگی، اراده، عزم راسخ، خوش‌بینی به آینده و توکل به خدا می‌توان به آینده درخشان‌تر و در شأن ملت ایران دست یافت. 

پیش از سخنان فرمانده معظم کل قوا، امیر دریادار سیاری فرمانده نیروی دریایی ارتش با بیان گزارشی از فعالیتهای این نیرو گفت: امروز سرزنده، با نشاط و با همتی بلند در حال برداشتن گامهای بلندی هستیم تا نیروی دریایی را در تراز شأن و جایگاه ملت ایران بسازیم.