چرا امام حسن (ع) با معاویه صلح کرد؟

صلح امام حسن (ع) به عنوان یکی از مهمترین و چالشی‌ترین بحث های تاریخ تشیع شناخته می‌شود.

 صلح امام حسن (ع) به عنوان یکی از مهمترین و چالشی‌ترین بحث های تاریخ تشیع شناخته می‌شود.اینکه چرا امام حسن صلح کرد شاید سوالی باشد که در ذهن برخی پدید آمده باشد. همچنانکه این سوال بسیار درباره قیام امام حسین (ع) و دلایل آن مطرح می شود. 

 
این سوالات تا جایی پیش می رود که عده ای تفاوتی را قائل می شوند بین روحیات حضرت امام حسن (ع) و امام حسین (ع). اینکه امام حسن (ع) اساسا فردی صلح طلب بوده و امام حسین (ع) میل به قیام داشته اند. اما باید دید که اگر امام حسن (ع) صلح کرد، چرا و اگر امام حسین (ع) قیام کرد٬ به چه دلیلی بوده است؟ (استاد شهید مطهری، سیری در سیره ائمه اطهار، 1373) 
 
 
عوامل تحمیل صلح به امام حسن مجتبی (ع) 
 
از مهمترین مشکلات عصر امام حسن (ع) و موانع رسیدن به اهداف آن حضرت، فقدان جبهه نیرومند و متشکل بود. جنگ‌های پی در پی جمل، صفین و نهروان میان مسلمانان، آنها را خسته کرده بود و شاید بسیاری از آنها پس از شهادت امام علی (ع)٬ دیگر میلی به جنگ نداشتند. چنددستگی ها میان مسلمانان و روسای قبایل تا آنجا پیش رفت که عده ای نامه به معاویه نوشتند و حمایت خود را از خلافت او اعلام کردند. 
 
با این حال امام حسن (ع) سپاهی شانزده هزار نفری را ترتیب می بیند تا برای جنگ با نفاق و معاویه آماده شوند. اما دیری نمی گذرد که جمعیت دوازده هزار نفری این سپاه به نیروهای دشمن می پیوندند. آن هم به طمع پول و مقام و دنیاطلبی. 
 
امام حسن (ع) این شرایط را که می بیند در نقلی می فرمایند: «من به احدی از مردم عراق دیگر نمی توانم اطمینان داشته باشم. این مردم به گونه ای هستند که اگر وارد جنگ نیز بشویم، مرا دستگیر خواهند کرد و تحویل معاویه خواهند داد.» 
 

ماجرا از کجا آغاز شد؟ 
 
دیر زمانی از شهادت علی (ع) نگذشته بود که مردم کوفه به سوی فرزند ایشان رفته و دست بیعت دراز کردند. امام حسن (ع) پس از پذیرفتن خلافت٬ ابتدا در نامه ای به معاویه او را به پیروی از خود فراخواند. اما معاویه نپذیرفت و در تمثیلی گفت راه من و تو همچون راه علی پدرت و ابوبکر است. یکی باید در خانه بماند و دیگری حکومت کند. از همین رو امام چاره ای بجز جنگ ندیدند. سپاه آماده کردند اما آنها به بهانه های گوناگون، حاضر به نبرد نشدند. 
 
تبلیغات معاویه و سران مخالف امام از یک سو و بی ایمانی مردم و ریشه دوانیدن بذر نفاق از سوی دیگر، موجب شد سرانجام امام حسن (ع)٬ پس از هفت ماه خلافت بر مردم نادان، صلح را بپذیرد و معاویه به حکومت برسد. 
 

آثار و نتایج صلح امام حسن مجتبی (ع) 
 
دلیل اصلی پیشنهاد صلح از سوی معاویه، رسیدن به حکومت با هزینه کم بود و عامل اصلی در پذیرش صلح از سوی امام حسن (ع)، عدم همکاری و فداکاری مردم، به ویژه خواص دنیا گرایی بود که به بروز رفتارهایی چون، پیمان شکنی و خیانت انجامید. 
 
بازتاب این رفتارها موجب تنها ماندن امام، ناامیدی از وصول به هدف به وسیله جنگ و درنهایت پذیرش صلح بود، اما به هرحال دستاورد این صلح و منافع آن قابل رقابت با دستاورد معاویه بود.  
 
آثار صلح عبارت بود از: کنار زدن نقاب فریب و ظاهر دینی از چهره معاویه و حکومت غاصبانه و ستمگرانه او، بقای نظام امامت، حفظ و بقای شیعیان، حفظ دین و رعایت مصلحت امت پیامبر، تأمین عزت واقعی و قرار دادن تجربه ای مهم و سیاسی و فرهنگی فراروی شیعیان.
 

اگر امام حسن (ع) صلح نمی کرد ... 
 
امام حسن(ع) با قبول صلح و قرار دادن شرایطی در آن، ریشه جریان امامت و تشیع را زنده نگه داشت و چهره واقعی جریان برانداز اموی را با سلاح خویش به جامعه اسلامی نشان داد و این چنین گرد و غبار و شبهات موجود در فضای حق و باطل را به سود جبهه حق فرونشاند. حکمت صلح امام حسن(ع) بسترسازی مناسب برای معرفی کامل و افشای چهره نفاق بنی امیه در زمان امام حسین (ع) و پرورش نیروهای مخلص در مرکز ارشاد و آگاه سازی کربلاست. چنین است که قیام حسینی قبل از آنکه حسینی باشد، حسنی است. 
 

دیدگاه امام خمینی (ره) درباره صلح امام حسن (ع) 
 
قصه امام حسن (ع) و قضیه صلح، ... صلح تحمیلی بود. معاویه یک سلطان بود در آن وقت که حضرت امام حسن (ع) برخلافش قیام کرد. درصورتی که آن وقت همه با معاویه بیعت کرده بودند و سلطانش حساب می کردند. حضرت امام حسن (ع) قیام کرد تا آن وقتی که می توانست. وقتی که یک دسته نگذاشتند که کار را انجام بدهد، با آن شرایط صلح کرد که مفتضح کرد معاویه را. آن قدری که امام حسن(ع) معاویه را مفتضح کرد٬ به همان قدر بود که سیدالشهدا یزید را مفتضح کرد (صحیفه امام، جلد 20).
 

دیدگاه مقام معظم رهبری درباره صلح امام حسن (ع) 
 
بنده در قضایاى تاریخ اسلام این مطلب را مکررا گفته‌ام که، چیزى که امام حسن مجتبى علیه‌السلام را شکست داد، نبودن تحلیل سیاسى در مردم بود. مردم، تحلیل سیاسى نداشتند. چیزى که فتنه‌ خوارج را به‌وجود آورد و امیرالمؤمنین علیه‌السلام را آن‌طور زیر فشار قرار داد و قدرتمندترین آدم تاریخ را آن‌گونه مظلوم کرد، نبودن تحلیل سیاسى در مردم بود و الا همه‌ مردم که بى‌دین نبودند. تحلیل سیاسى نداشتند. یک شایعه دشمن مى‌انداخت؛ فورا این شایعه همه جا پخش مى‌شد و همه آن را قبول مى‌کردند! 
 
اگر امام مجتبی(ع) این صلح را انجام نمی داد، آن اسلام ارزشی نهضتی باقی نمی ماند و از بین می رفت؛ چون معاویه بالأخره غلبه پیدا می کرد... اگر امام حسن(ع) صلح نمی کرد، تمام ارکان خاندان پیامبر(ص) را از بین می بردند و کسی را باقی نمی گذاشتند که حافظ نظام ارزشی اصیل اسلام باشد. همه چیز به کلی از بین می رفت و ذکر اسلام بر می افتاد و نوبت به جریان عاشورا هم نمی رسید... . صلح امام مجتبی(ع) همان قدر ارزش داشت که شهادت برادر بزرگوارش، امام حسین(ع) ارزش داشت و همان قدر که آن شهادت به اسلام خدمت کرد، آن صلح هم همان قدر، یا بیشتر به اسلام خدمت کرد (حدیث ولایت، مجموعه رهنمودهای رهبری، جلد چهارم).
 

قیاس کوتاهی میان یاران امام حسن و حسین علیهما السلام  
 
خیانت دوستان کوفی در ماجرای امام حسین، برای وی گام موفقیت آمیزی بود در راه رسیدن به آن شکوه و موفقیت درخشان تاریخی؛ ولی خیانت همین جمع در ماجرای امام حسن – در مسکن و مدائن- ضربت مهلکی بود که صفوف او را متلاشی ساخته و حالت آمادگی برای جهاد را از وی گرفت. 
 
یاران و دوستانی که با امام حسن (ع) بیعت کرده و همچون سپاهیانی مجاهد در اردوگاه وی حضور یافتند و سپس بیعت شکستند، از آن کسانی که بیعت برادرش امام حسین (ع) را پیش از روبرو شدن با آن حضرت شکستند، بدتر و خطرناک‌تر بوده اند. 
 
بنا بر این امام حسین (ع) پس از آنکه حوادث کوفه یاران او را در بوته آزمایش افکنده و نیک و بد آنان را از یکدیگر جدا و ممتاز ساخته بود، سپاهی فراهم آورد که با همه کوچکی، از لحاظ اخلاص و فداکاری ممتازترین سپاهی بود که تاریخ به یاد دارد. 
 
ولی امام حسن (ع) حتی در میان شیعیان با اخلاص خود نیز نمی‌توانست یاورانی که از هر جهت مورد اطمینان وی باشند، فراهم آورد. چه آشفتگی و هرج و مرج چنان در اردوگاه وی همه‌گیر شده بود که اساسا امکان ادامه کار وجود نداشت. و چه تفاوتی از این بالاتر میان وضع دوستان و یاوران آن دو برادر؟ (صلح امام حسن؛ نرمش شکوهمندانه تاریخ، راضی آل یاسین، ترجمه مقام معظم رهبری).
 
و بالاخره؛ 
 
امام حسن و حسین علیهما السلام، هر دو یک هدف را دنبال می کردند و الحق که هر دو به هدف خویش دست یافتند. هدف آن دو حفظ دین و عمل به رسالت پیغمبر (ص) بود. امام حسین (ع) با شهادت خود و امام حسن (ع) به ناچار با صلح با معاویه، هر دو نشان دادند که فرزندان پیغمبرند. باید توجه داشت که اگر جای دو برادر هم عوض می شد٬ باز هم همین اتفاقات می افتاد. باید توجه داشت که صلح امام حسن (ع) صلحی بی قید و شرط نبود؛ بلکه ایشان با قید شروطی حاضر به صلح شدند که همین شرایط به نوعی با هدف ایشان مطابقت داشت. پس راه حسنین یکی بود و روح عمل آنها یکسان. 

وفات پیامبراکرم(ص)و شهادت امام حسن مجتبی(ع)

 وفات پیامبراکرم(ص)و شهادت امام حسن مجتبی(ع)  بر تمام شیعان جهان تسلیت باد.

.

پیام رهبر انقلاب در پی حوادث دردناک شهادت زائران در عراق و تصادف قطار؛

دغدغه حل ریشه‌ای این مصائب دردناک باید اولویت مسئولان باشد

رهبر معظم انقلاب در پی حوادث دردناک شهادت ده‌ها نفر از زائران حضرت سیدالشهداء(ع) در عراق و همچنین جان‌باختن و آسیب‌دیدگی جمعی از مسافران و زائران حضرت امام رضا(ع) پیامی صادر کردند.

، حضرت آیت الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در پی حوادث تلخ و دردناک شهادت دهها نفر از زائران حضرت سیدالشهداء علیه‌السلام در عراق و همچنین جان‌باختن و آسیب‌دیدگی جمعی از مسافران و زائران حضرت امام رضا علیه‌السلام، در پیامی ضمن طلب رحمت و مغفرت الهی برای درگذشتگان و دعا برای شفای آسیب‌دیدگان، تأکید کردند: مسئولان از این حوادث دردناک به آسانی عبور نکنند و دغدغه‌ی حلّ ریشه‌ئی این مصائب و امثال آن از مسائل مردم را در صدر اولویت‌های خود قرار دهند.

متن پیام رهبر انقلاب اسلامی به این شرح است:

بسم الله الرّحمن الرّحیم

حادثه‌ی تلخ و اندوهبار شهادت دهها نفر از زوّار ایرانی و غیر ایرانی حضرت سیدالشهداء علیه‌السلام در عراق و نیز حادثه‌ی دردناک تصادف قطار که به جان‌باختن و آسیب‌دیدگی جمعی از مسافران و زوّار حضرت ابی‌الحسن‌الرضا علیه‌السلام انجامید، اینجانب را همچون دیگر هم‌میهنان و خانواده‌های عزادار، مصیبت‌زده کرد.

در حادثه‌ی اول، گروههای جنایتکار و شقاوت‌بار تکفیری که راه‌پیمائی عظیم اربعین و امنیت بی‌نظیر زائران حسینی، چشم آنان را کور و توطئه‌های خباثت‌آلود آنان را خنثی کرده است، به انتقام بزدلانه و فجیع دست زدند و بار دیگر چهره‌ی خبیث و مَنیّت پلید خود را به همه نشان دادند. از مناطق دیگر جهان همچون نیجریه و پاکستان و افغانستان نیز خبرهای تلخ و تکان‌دهنده از جنایات هم‌مسلکان آنها می‌رسد و خطر جریان تکفیری و دولت‌های حامی آنان را بار دیگر به همه‌ی مسلمانان و دلسوزان گوشزد می‌کند.

در حادثه‌ی دوم نیز قصور یا تقصیر و بی‌تدبیری دست‌اندرکاران خانواده‌هائی را داغدار کرد و موجب جان‌باختن و آسیب‌دیدگی جمعی از مردم عزیزمان شد.

اینجانب ضمن طلب رحمت و مغفرت الهی برای درگذشتگان و دعا برای شفای آسیب‌دیدگان و عرض تسلیت به خانواده‌های آنان، از مسئولان و دست‌اندرکاران در هر دو بخش داخلی و خارجی می‌خواهم که از این حوادث دردناک به آسانی عبور نکنند و دغدغه‌ی حلّ ریشه‌ئی این مصائب و امثال آن از مسائل مردم را در صدر اولویت‌های خود قرار دهند و اکنون نیز همه‌ی تلاش خود را برای علاج مصدومان و انتقال جان‌باختگان و کاستن از مصائب داغداران به کار برند.

سیّد علی خامنه‌ای

۶ آذر ۱۳۹۵

درخواست از دولت عراق برای برخورد قاطعانه با عاملان سیاه دل

رییس جمهور طی پیامی اظهار داشت: اقدام سبعانه و مذبوحانه تروریست ها در منطقه حله عراق، نمایش عمق درماندگی کوردلان سفاک بود.

، حجت الاسلام و المسلمین حسن روحانی در پیامی به مناسبت حمله تروریستی به زائران حسینی در حله عراق اظهار داشت: وقوع اقدام تروریستی دردناک در منطقه حِلّه عراق که منجر به شهادت و مجروح شدن مظلومانه شماری از زائران حسینی از جمله تعدادی از هموطنان عزیزمان شد، قلوب تمامی مسلمانان به‌ویژه شیعیان را جریحه‌دار ساخت.

وی تصریح کرد: اینجانب با درخواست اکید از دولت عراق برای برخورد قاطعانه‌تر با عاملان سیاه‌دل اینگونه حرکت‌های غیرانسانی و اعلام آمادگی دولت ایران برای همکاری و همیاری در رسیدگی به آسیب‌دیدگان و مجروحان این حادثه تلخ، برای شهدای این فاجعه، علو درجات و برای آسیب دیدگان، آرزوی شفای عاجل دارم و به خانواده‌های عزیز داغدار تسلیت می‌گویم.

روحانی تاکید کرد: دولت جمهوری اسلامی ایران همچنان مصمم به مبارزه همه‌جانبه با تروریست‌ها و افراطیون است و یقین دارد به ‌زودی در سایه وحدت و همدلی بیش از پیش مردم عراق، شاهد پیروزی نهایی آنان در مبارزه با گروه‌های تروریستی و حامیان آنهاخواهیم بود.

رهبر انقلاب، رحلت آیت الله موسوی اردبیلی را تسلیت گفتند

رهبر معظم انقلاب با صدور پیامی رحلت فقیه و عالم بزرگوار آیت الله آقای حاج سید عبدالکریم موسوی اردبیلی را تسلیت گفتند.

، حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی با صدور پیامی رحلت فقیه و عالم بزرگوار آیت الله آقای حاج سید عبدالکریم موسوی اردبیلی را تسلیت گفتند. 

متن پیام تسلیت حضرت آیت الله خامنه ای به شرح زیر است: 

بسمه تعالی 

فقیه و عالم بزرگوار مرحوم مغفور آیت الله آقای حاج سید عبدالکریم موسوی اردبیلی رحمت الله علیه دارفانی را وداع گفته و به لقاء الله پیوستند. این ضایعه را به خاندان گرامی و فرزندان محترم و همه شاگردان و ارادتمندان و مقلدان ایشان تسلیت عرض میکنم. ایشان علاوه بر تلاشهای علمی و فقهی، در دوره ئی دشوار مسئولیت سنگین ریاست قوه ی قضائیه ی جمهوری اسلامی را بر دوش داشتند و در همه ی حوادث و قضایای مهم دوران حیات مبارک امام راحل در شمار فعالان و خدمتگزاران برجسته ی کشور به شمار میرفتند. فعالیتهای فرهنگی و تاسیس دبیرستان و دانشگاه نیز صفحات مهمّی از زندگی پربار این عالم بزرگوار را تشکیل میدهد. متضرعانه از خداوند متعال مسألت میکنم که روح ایشان را مشمول رحمت و فضل خود قرار دهد و عمل صالح ایشان را مقرون اجر جزیل سازد و با اجداد طاهرینش محشور فرماید. 

سید علی خامنه ای 

  ۳ آذر ۱۳۹۵